Η δακτυλίτιδα (Digitalis) είναι ένα γένος είκοσι ειδών λουλουδιών που αναπτύσσονται αυτοφυώς σε μεγάλο μέρος του ανατολικού ημισφαιρίου, ενώ φυτεύονται και ευρέως ως διακοσμητικά φυτά. Αρκετά είδη έχουν χρησιμοποιηθεί ιατρικά για αιώνες, και εξακολουθούν να είναι η πηγή για τη διγοξίνη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας και της κολπικής μαρμαρυγής.
Η ιατρική χρήση της δακτυλίτιδας διαδόθηκε από έναν Βρετανό (Σκωτσέζο) γιατρό, τον William Withering. Η ιστορία της ανακάλυψης της δακτυλίτιδας από την δυτική ιατρική είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ένας από τους ασθενείς του Withering παρουσίασε έντονη επιδείνωση των συμπτωμάτων καρδιακής ανεπάρκειας, για την οποία τον παρακολουθούσε. Εκείνη την εποχή με τις θεραπευτικές μεθόδους που ήταν διαθέσιμες, ο γιατρός θεώρησε χαμένη περίπτωση τον ασθενή, ο οποίος ξαφνικά προς έκπληξη όλων άρχισε να βελτιώνεται χρησιμοποιώντας το φάρμακο μίας τσιγγάνας. Μετά από τεράστια προσπάθεια ο Withering εντόπισε τη τσιγγάνα και με πολύ κόπο απέσπασε το μυστικό της συνταγής του φαρμάκου, το κύριο χαρακτηριστικό του οποίο ήταν η δακτυλίτιδα.
Μετά από έρευνα ο Whithering ανακάλυψε ότι η δακτυλίτιδα χρησιμοποιούνταν συστηματικά από τους τσιγγάνους για την περίθαλψη κυρίως γέρων ασθενών που παρουσίαζαν συμπτώματα «αδύναμης» καρδιάς. Ξεκίνησε τη συστηματική χορήγηση του φαρμάκου σε δικούς του ασθενείς, διαπιστώνοντας τα ευεργετικά της αποτελέσματα, αλλά και την τοξικότητα της σε μεγάλες δοσολογίες.
Σήμερα, από τα φύλλα της δακτυλίτιδας παράγεται η διγοξίνη, μια καρδιακή γλυκοσίδη, ένα σύνθετο μόριο. Η διγοξίνη φαίνεται να αναστέλλει την αντλία Na+/K+ ATPαση στα καρδιακά μυϊκά κύτταρα, οδηγώντας σε περίσσεια ενδοκυτταρικού Na+, γεγονός που έμμεσα οδηγεί σε αύξηση των ιόντων ασβεστίου που είναι αποθηκευμένα στο σαρκοπλασματικό δίκτυο. Τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου οδηγούν σε μια πιο δυναμική συστολή του καρδιακού μυός, επιτρέποντας στην καρδιά να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά.
O Whitering με έναν αρχικό ενθουσιασμό, όπως συμβαίνει αρκετά συχνά στην ιατρική, χρησιμοποίησε τη δακτυλίτιδα σε διάφορες άσχετες παθήσεις, αλλά και σε δοσολογίες που προκάλεσαν τελικά τοξικότητα, που σήμερα ονομάζεται τοξικός δακτυλιδισμός. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Withering, «η δακτυλίτιδα, όταν χορηγείται σε μεγάλες και γρήγορα επαναλαμβανόμενες δόσεις προκαλεί περιπτώσεις ασθένειας, εμέτου, κάθαρσης, ζαλάδας, συγκεχυμένης όρασης, αντικειμένων που εμφανίζονται πράσινα ή κίτρινα. αυξημένη απέκκριση ούρων... αργό σφυγμός, ακόμα και τόσο αργός όσο 35 σε ένα λεπτό, κρύο ιδρώτα, σπασμούς, συγκοπή και θάνατο».
Οι οπτικές ψευδαισθήσεις που προκαλούνται από τη δακτυλίτιδα περιλαμβάνουν τη ξανθοψία και φωτοστέφανα γύρω από φωτεινά σημεία του φωτός. Τέτοια αποτελέσματα εμφανίζονται σε μερικά από τα μεταγενέστερα έργα του Vincent van Gogh, της "κίτρινης περιόδου" του. Το φωτοστέφανο γύρω από τα αστέρια και το φεγγάρι είναι εμφανής στον περίφημο πίνακά του «Η Έναστρη Νύχτα» και άλλα έργα. Έχει θεωρητικολογηθεί ότι αυτά τα αποτελέσματα οφείλονται στη χρήση της δακτυλίτιδας για τη θεραπεία της επιληψίας, από την οποία έπασχε.
Η διγοξίνη, το παράγωγο της δακτυλίτιδας, ήταν το δηλητήριο της επιλογής για το Charles Edmund Cullen, ένα νοσοκόμα που μπορεί να είναι ο παραγωγικότερος κατά συρροή δολοφόνος στην αμερικανική ιστορία, που συνελλήφθει το 2003.Σύμφωνα με τα στοιχεία φέρεται να έχει σκοτώσει τουλάχιστον 40 ασθενείς.
コメント