Έχουν υπάρξει άπειρες απάτες στην ιστορία της ιατρικής, αλλά η ιστορία του Θέρανος είναι η πιο χαρακτηριστική της διάχυτης βλακείας που κατατρέχει το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα και ξεσκεπάζει την απίστευτη, επιτηδευμένη αφέλεια της αμερικάνικης κοινωνίας.
Όλα ξεκινάν με την ιστορία ενός κοριτσιού. Η Ελίζαμπεθ Χολμς αποτελούσε το πρότυπο της ανώτερης «Λευκής» Αμερικής, αυτούς που τους βλέπουμε καμία φορά στις ταινίες και μιλάνε με άψογα αγγλικά, αποδεικνύοντας ότι η υψηλή μόρφωση είναι τελικά κάτι που μπορείς να αγοράσεις. Η αγαπημένη μας Ελίζαμπεθ πέρα από άπειρα λεφτά, γνωριμίες, πρόσβαση σε κέντρα εξουσίας, είχε και ένα ακόμα πλεονέκτημα, ο πατέρας της ήταν ένας από τους μεγαλύτερους οικονομικούς εγκληματίες της Αμερικής με συμμετοχή στο σκάνδαλο Ένρον, οπότε είχε μία προσωπική άποψη για το πώς στην Αμερική μπορείς να πεις ψέματα, να βγάλεις λεφτά και να την γλυτώσεις, όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά.
Όντας στο πρώτο χρόνο στο κολλέγιο της ήρθε μία φαεινή ιδέα, που φυσικά στην Αμερική αποτελεί το πρώτο βήμα για την είσοδο στους βαθύπλουτους επιχειρηματίες, όχι τόσο το να έχεις την ιδέα, όσο το να παρατήσεις τις σπουδές σου. Μετά από μία λαμπρή σειρά μεγαλοφυών, όπως ο Μπίλι Γκέιτς, ο Μαρκ Ζούκενμπεργκ και ο Στίβ Τζομπς, η Ελίζαμπεθ παράτησε το κολλέγιο (για την ιστορία το Στάνφορντ), κλείστηκε στο δωμάτιο της και αφού κοιμήθηκε για μόλις δύο ώρες τις επόμενες επτά μέρες, συνέλαβε την ιδέα να δημιουργήσει μία μηχανή που με μία σταγόνα αίμα θα έβγαζε άμεσα όλα τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων, που μέχρι τότε χρειάζονταν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα αίματος και ταλαιπωρία αναμονής των αποτελεσμάτων. Το ότι βέβαια χρειάζεται αυτή η ποσότητα αίματος όπως και ο χρόνος για να δουλευτούν τα αποτελέσματα λόγω περιορισμών των φυσικών νόμων και της χημείας, αυτό ήταν κάτι που δεν απασχολούσε την Ελίζαμπεθ από την εμπειρία των 19 της ετών και του πρώτου πανεπιστημιακού της εξαμήνου.
Ως εδώ θα μπορούσαμε να πούμε ότι τίποτα το ιδιαίτερο ως ιστορία. Μία πανέξυπνη 19χρονη που ονειρεύεται και οραματίζεται, όπως είναι απολύτως φυσιολογικό. Σε μία χώρα όμως που οι δεκαεννιάχρονοι με ιδέες γίνονται, στον κόσμο του ίντερνετ και των start up, δισεκατομμυριούχοι, μία κοπελίτσα με βαθιές διασυνδέσεις στο οικονομικό κατεστημένο που ζητάει χρηματοδότηση για την επόμενη τεράστια επένδυση, δεν είναι κάτι που μπορείς εύκολα να αγνοήσεις.
Μετά από κάποιους δισταγμούς, ελάχιστους απ’ ό,τι αποδείχτηκε, βρέθηκαν βαθιές τσέπες για να επενδύσουν. Το ερώτημα ήταν το σε τι.
Θεωρητικά δημιουργήθηκε μία εταιρία, ονόματι Θέρανος (μην ψάξετε τζάμπα στη μυθολογία, προέρχεται από τη σύντμηση του Θεραπεία και Διάγνωση, το πώς βγήκε αυτό το σούπερ κουλ όνομα, είναι το λιγότερο από τα μυστήρια αυτής της ιστορίας), που θα κατασκεύαζε ένα μηχάνημα μικρού μεγέθους, που με μία σταγόνα αίμα θα έβγαζε αμέσως όλα τα εργαστηριακά αποτελέσματα που είναι απαραίτητα για ένα πλήρες ιατρικό check up.
Η Ελίζαμπεθ, παρόλο το νεαρό της ηλικίας, επέδειξε διάφορες δεξιότητες στο χειρισμό ανθρώπων χρησιμοποιώντας μία βαθιά φωνή, ούτως ώστε να την παίρνουν πολύ πιο σοβαρά από το αν θα μιλούσε με την χαριτωμένη της δεκαεννιάχρονη φωνή της, που πλέον από διάφορες αποδείξεις ξέρουμε ότι ήταν προσποιητή (κάποιοι ισχυρίζονται ότι ακόμα και στην ακμή της ακούγονταν σαν 12χρονα που κάνουν φάρσα σε πιτσαρία).
Η εταιρία με το όραμά της γρήγορα απέκτησε κεφαλαιοποίηση 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η Ελίζαμπεθ τριγυρνούσε σε όλο το πλανήτη κάνοντας ομιλίες για το πώς είναι να είσαι νέος και πετυχημένος, οραματιστής, πρωτοπόρος, ενώ συγκέντρωσε καμία τριανταριά επιχειρηματικά βραβεία. Όλα φαίνονται ειδυλλιακά, ωστόσο υπήρχε ένα μικρό πρόβλημα. Το μαγικό κουτί που θα αποτελούσε την ονείρωξη κάθε ιατρικού εργαστηρίου, φυσικά δεν υπήρχε. Παρόλο που η εταιρία διάθετε ένα τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό από μηχανικούς και επιστήμονες, δεν κατάφερε παρά να δημιουργήσει μία πατέντα σ έναν αδιάφορο τομέα. Όλα κατέρρευσαν σε ένα πάταγο και η Ελίζαμπεθ ακόμα τρέχει στα δικαστήρια για απάτη και διάφορες άλλες κατηγορίες.
Τι πήγε στραβά;
Μπορεί ένας δεκαοκτάρης που ξέρει κώδικα υπολογιστών να φτιάξει το πιο καινοτόμο app ή να έχει κάποια ιδέα τεχνολογικής αιχμής, αλλά στην ιατρική, δυστυχώς οι αλλαγές έρχονται μέσα από ένα επίπονο συνδυασμό μελέτης, πειραματισμού και ανάλυσης που κρατάει δεκαετίες. Δεν είναι τυχαίο ότι για να δημιουργήσουμε έναν ταπεινό καρδιολόγο, χρειαζόμαστε 15 χρόνια διαβάσματος και εκπαίδευσης. Η Ελίζαμπεθ είχε μία ιδέα, η οποία στη βάση της ήταν βλακώδης. Το μηχάνημα δεν μπορούσε να κατασκευαστεί λόγω περιορισμών των φυσικών νόμων.
Πως κατάφερε να εξαπατήσει τόσο κόσμο;
Εδώ το θέμα είναι πιο περίπλοκο.
Πρώτον, η Ελίζαμπεθ είχε δέσει τους υπαλλήλους της με αλλεπάλληλα νομικά δεσμά, ώστε κανένας δεν τολμούσε να βγει και να πει την απλή αλήθεια. Ο βασιλιάς ήταν γυμνός. Όλοι πάνω κάτω ξέραν ότι το μηχάνημα ανήκε στην σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, αλλά κανένας δεν τολμούσε για χρόνια να βγάλει τα στοιχεία προς τα έξω.
Δεύτερον, προσωπική μου άποψη, είναι ότι η Ελίζαμπεθ δεν εξαπάτησε κανέναν που δεν ήθελε να εξαπατηθεί. Στο συμβούλιο της εταιρίας της υπήρχαν ονόματα, όπως ο Κίσινγκερ, που μόνο αγαθό δεν μπορεί να τον χαρακτηρίσει κανείς. Ίσως οι επενδυτές ήλπιζαν σε κάποια τεχνολογική εξέλιξη που θα έσωζε το σχέδιο, η οποία ποτέ δεν ήρθε.
Τρίτον, αυτό το μοτίβο της νεαρής ιδιοφυίας και το «Κοίτα πόσο έξυπνη και όμορφή είναι», πρέπει λίγο να μας προβληματίζει. Έχει διαφορά το να βγάλεις ένα καλό βαθμό παραπάνω ή το νικήσεις κανένα μαθηματικό διαγωνισμό και άλλο το να αλλάξεις την πορεία της επιστήμης. Τα ίδια σκέφτομαι κάθε φορά που βλέπω κανένα πρόσωπο κάτω από πηγαίους τίτλους site. Η θεραπεία του καρκίνου, η θεραπεία της καρδιοπάθεια, ο νεαρός ερευνητής κ.α.
Όσα χρόνια και να περάσουν, το αρχέτυπου του επιτυχημένου ιατρικού ερευνητή, θα είναι ο Παπανικολάου. Γέρος, καμπουριασμένος, φτωχός και καταταλαιπωρημένος, που όμως άλλαξε την πορεία της ανθρωπότητας με μία τεράστια ανακάλυψη. Και δεν του δώσαν καν ένα Νόμπελ, αλλά αυτό θα είναι μία άλλη ιστορία.
